İstanbul ve İzmir alarm veriyor: Kıyılar yükselen denizlerin tehdidi altında

Uzmanlar uyarıyor: Eğer gerekli önlemler alınmazsa, önümüzdeki yüzyılda İstanbul ve İzmir’in bazı sahil bölgeleri deniz seviyesindeki yükselme nedeniyle yaşanmaz hale gelebilir. Bilim insanları “tamamen yok olma” söyleminin abartılı olduğunu vurgulasa da, kıyı taşkınları ve altyapı yetersizliği bu iki kenti ciddi biçimde tehdit ediyor.

Deniz seviyesinin yükselmesi, küresel ısınmanın en somut etkilerinden biri. Özellikle İzmir Körfezi ve İstanbul’un Marmara kıyıları, yapılan araştırmalarda Türkiye’nin en savunmasız bölgeleri arasında gösteriliyor.

İzmir Körfezi’nde yüzde 24’e varan risk

İzmir Teknik Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin ortak çalışmalarına göre, olumsuz senaryolarda İzmir Körfezi çevresindeki yapılaşmış alanların yaklaşık yüzde 24’ü su altında kalma riski taşıyor.
Gediz Deltası ve kıyı dolgu projeleri, doğal tampon görevi gören alanların kaybolmasına yol açarak taşkın etkisini artırıyor.
Uzmanlar, “İzmir’in kıyı yapısı, deniz seviyesi artışına karşı en hassas bölgelerden biri haline geldi” uyarısında bulunuyor.

İstanbul’da kültürel miras ve altyapı tehlikede

İstanbul’da yapılan akademik analizler, Boğaz çevresi, Haliç ve Marmara kıyılarında birçok alanın gelecekte artan deniz seviyesiyle birlikte taşkın ve erozyon riskiyle karşı karşıya olduğunu gösteriyor.
Uzmanlar, özellikle tarihi yarımada, ulaşım hatları ve liman alanlarının risk haritalarında öne çıktığını belirtiyor.
Yer altı çökmeleri (subsidence) ve yoğun yapılaşma da bu riski artıran faktörler arasında.

Dünya genelinde artan risk, Akdeniz’de büyüyor

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) raporuna göre, Akdeniz bölgesinde deniz seviyesi artışı 2100 yılına kadar 1 metreye yaklaşabilir.
Bu durum yalnızca Türkiye değil; İtalya, Yunanistan ve İspanya gibi ülkelerde de kıyı şehirlerini tehdit ediyor.
Ancak birçok ülke, deniz duvarları, drenaj sistemleri ve kıyı koruma projeleriyle riskleri azaltmaya başladı.

Türkiye hala koruma planı geliştirme aşamasında

Uzmanlara göre Türkiye’de henüz bütüncül bir kıyı koruma politikası oluşturulmuş değil.
Birçok yerel yönetim projeler hazırlasa da, sahil dolgu uygulamaları ve altyapı eksiklikleri riski her geçen yıl büyütüyor.

“Şehirler tamamen yok olmayacak ama önlem alınmazsa kıyı bölgelerinde geri dönüşü zor tahribatlar yaşanabilir” diyen uzmanlar, belediyelere ve merkezi yönetime entegre kıyı yönetimi çağrısı yapıyor.

Sonuç: Deniz duvarları yetmez, doğa koruma şart

Bilim insanlarına göre yalnızca beton önlemler değil; sulak alanların, deltaların ve kıyı ekosistemlerinin korunması da kritik öneme sahip.
İstanbul ve İzmir için atılacak her adım, yalnızca bu şehirlerin değil, tüm ülkenin geleceğini doğrudan etkileyecek.

Kaynaklar:

Orta Doğu Teknik Üniversitesi – Sea Level Rise and İzmir Bay Study

İzmir Teknik Üniversitesi – Körfez Risk Analizi Çalışması

IPCC AR6 – Mediterranean Region Report (2022)

Anadolu Ajansı, Dergipark ve TÜBİTAK veri tabanları