Tiran’da “Bektaşi Vatikanı” Kuruluyor: Arnavutluk’ta Egemen Mikro Devlet Projesi

Arnavutluk hükümeti, Bektaşi tarikatı için dini ve idari özerkliğe sahip bir mikro devlet kurma hazırlığında. Proje, hem ülke içinde hem de uluslararası alanda tartışmalara yol açtı.

Arnavutluk’un başkenti Tiran’da, yaklaşık 109 dönümlük bir arazi üzerine kurulması planlanan “Bektaşi Tarikatı Egemen Devleti” gündeme bomba gibi düştü. Başbakan Edi Rama’nın Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda açıkladığı bu proje, Vatikan benzeri dini bir yapılanma öngörüyor.

Bektaşi tarikatının ruhani lideri Baba Mondi’nin başkanlık edeceği bu yapı, kendi sınırları, pasaport sistemi ve iç işleyişi ile tam teşekküllü bir dini mikro devlet formunda tasarlanıyor. Alkol yasağı, kıyafet zorunluluğu gibi katı kuralların bulunmayacağı belirtilirken, kadınlara yönelik herhangi bir tesettür zorunluluğunun olmayacağı da özellikle vurgulanıyor.

Proje, Arnavutluk’un laik ve üniter yapısıyla çeliştiği gerekçesiyle anayasa değişikliğini zorunlu kılıyor. Anayasa hukukçuları, devlet içinde devlet niteliğindeki bu yapının ancak kapsamlı bir yasal düzenlemeyle mümkün olabileceğine dikkat çekiyor.

Bektaşi inancının hoşgörülü yapısına vurgu yapılan proje, bir yandan İslam’ın alternatif yorumlarına dikkat çekmeyi amaçlarken, diğer yandan ülkede yaşayan Sünni topluluklar ve farklı dini cemaatler arasında yeni tartışmalara kapı aralıyor.

Proje, Arnavutluk’taki Sünni Müslüman çevrelerden ve Türkiye’deki Alevi-Bektaşi örgütlerinden tepki aldı. Bazı yorumcular, bu adımı Edi Rama’nın dini semboller üzerinden iç politikada güç devşirme çabası olarak yorumluyor.

Eleştirilerin ortak noktası ise bu girişimin toplumsal barışı zedeleme ve dini ayrışmaları körükleme potansiyeli. Ayrıca uluslararası hukuk açısından böyle bir yapının tanınıp tanınmayacağı da belirsizliğini koruyor.

Sonuç ne olacak?

Henüz resmen kurulmamış olan bu dini mikro devlet projesi, Arnavutluk’un modern laik yapısı ve Avrupa Birliği ile ilişkileri açısından büyük önem taşıyor. Projenin hayata geçip geçmeyeceği, anayasal düzenlemeler, toplumsal tepkiler ve uluslararası diplomatik dengeler doğrultusunda şekillenecek.